Misschien was het wel de laatste reis
van de PH-UBX. Maar het oude vliegtuig vertrok op 18 december 2012
vanuit Nijmegen naar het Arnhems Oorlogsmuseum. Over de weg, want
vliegen heeft de oude Beech al achtenveertig jaar niet meer gedaan.
De route ging vanuit Nijmegen richting Den Bosch en daarna via de A2 en de A12
naar Arnhem. Want Rijkswaterstaat wilde dat het knooppunt Ewijk zou
worden vermeden. Zodoende dat Arnhem pas werd bereikt in de vroege
ochtend van de 19e december. Nu het vliegtuig in het museum is
aangekomen is het goed om even stil te staan bij de lange
geschiedenis van het vliegtuig.
(tekst en foto´s ©
G.J. Tornij )
Foto 1: De PH-UBX op zijn nieuwe plek in Arnhem (foto Gerben Tornij, 5 januari 2012)
Kort na het einde van de Tweede
Wereldoorlog signaleerde president-directeur Plesman van de KLM een
groot tekort aan verkeersvliegers. Plesman voorzag herstel en groei
voor de KLM en plannen daarvoor werden uiteengezet tijdens
persconferentie in november 1945. De pers roemde de ´sprankelenden
geest en de voortvarendheid van onzen K.L.M. -directeur´. Maar op
dat moment beschikte de KLM over 52 vliegers terwijl Plesman werk zag
voor 300 vliegers in het jaar 1948. De toekomstvisie van Plesman
heeft bijgedragen tot de oprichting van de Rijksluchtvaartschool op 1
januari 1946. De school werd gevestigd op het vliegveld Gilze-Rijen.
Kort daarna werd met de firma Beechcraft uit Kansas een overeenkomst
afgesloten voor de levering van acht nieuwe Beech D18S vliegtuigen.
Die tweemotorige vliegtuigen waren bestemd voor de eindopleiding.
Foto 2: De NL-504 was het broertje van de NL-505 (foto Beech Aircraft Corporation, juli 1946)
De wederopbouw van het Nederlandse
luchttransport werd in 1945 opgepakt door de Netherlands Government
Air Transport (NGAT). Aan de vliegtuigen van de NGAT werden
NL-registraties toegekend. Zo is het te verklaren dat ´onze´ Beech
als NL-505 werd afgeleverd. De aflevering heeft plaats gevonden in
juli 1946. De registratie PH-UBX werd op 20 augustus toegekend.
Foto 3: De PH-UBX op Gilze-Rijen, circa 1950 (foto Dick Smit, collectie Gerben Tornij)
De Rijksluchtvaartschool verhuisde in
1954 naar het vliegveld Eelde. Daar is de PH-UBX in gebruik gebleven
tot in 1965. Tijdens een 1200-uurs inspectie werden toen
haarscheurtjes geconstateerd in de centre-sectie. Het vliegtuig werd
afgeschreven op 23 november van dat jaar. In maart 1968 werd het
vliegtuig geschonken aan het blindeninstituut Sint Henricus en
overgebracht naar Nijmegen. De toestel heeft daar vier jaar gestaan.
In 1972 werd de oude PH-UBX verkocht aan de autosloper Arie
Kleyngeld. Hij plaatste het vliegtuig als blikvanger op zijn bedrijf
aan de Kastanjelaan in Nijmegen.
Foto 4: De PH-UBX aan de Kastanjelaan in Nijmegen in 1982 (foto Gerben Tornij)
De Kastanjelaan in Nijmegen is gelegen in een woonwijk. Begin jaren tachtig werd door de gemeente het
bedrijventerrein Westkanaaldijk ingericht. In 1985 werd Kleyngeld
verzocht om zijn bedrijf vanuit de woonwijk te verplaatsen naar de
Hogelandseweg. Het transport naar de nieuwe locatie vond plaats op 26
februari 1985. Met de inzet van een tractor kon die dag worden volstaan. De wielen en banden van de Beech bleken bij dit transport nog prima te functioneren.
Foto 5: De PH-UBX in het industriegebied Westkanaaldijk in Nijmegen in 1995 (foto Gerben Tornij)
In het afgelopen jaar heeft Kleyngeld
problemen met zijn gezondheid gekregen. Het bedrijf zal niet worden
voortgezet. De oude Beech is aangekocht door Eef Peeters, de
drijvende kracht achter het Arnhems Oorlogsmuseum. Peeters had graag
gezien dat de oude Beech in de oorlogsjaren tot stand was gekomen.
Hij overweegt de oude PH-UBX groen te schilderen. Want in zijn
oorlogsmuseum staat oorlogsgeschiedenis centraal.
Foto 6: Plaatsing van de instrumenten in de Beechcraft model 18 (bron: Beech Aircraft Corporation)
Bronnen:
- tijdschrift ´Avia´, uitgave 15 november 1945
- leaflet ´Beechcraft model 18´, uitgever Beech Aircraft Corporation (circa 1950)
- boek ´Dutch Wrecks and Relics´, Wim Zwakhals, uitgever Airnieuws (1984)
- dagblad ´De Gelderlander´, uitgave 27 februari 1985
- boek ´De vliegtuigen van de Rijkluchtvaartschool en waar zijn ze gebleven´, Doewe Pelleboer, uitgever Airnieuws (1991)
- boek ´75 Jaar Nederlandse Luchtvaartuigregisters´, Herman Dekker, uitgever Flash (1997)
- boek ´London of Berlijn?, De KLM en haar personeel in oorlogstijd, Deel 2: 1942-1945´, Jan Hagens, 2005
- notities van het gesprek tussen Eef Peters en Gerben Tornij, Arnhem 5 januari 2013
Foto 7: Huidige toestand van de cabine (foto Gerben Tornij)
Foto 7: Oorspronkelijke toestand van de cabine (foto Richard Amersbeek, collectie Gerben Tornij)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten